Yurt dışında boşanan Türk vatandaşı olan çiftlerin boşanma kararını ülkemizde geçerli olmaması yaşanılan en büyük problemlerdendir. Yurt dışında alınan boşanma kararı, tanıma tenfiz davası ile ülkemizde geçerli kılmak adına açılan bir davadır. Uygulamada genellikle Fransa’da, Danimarka’da, Belçika’da, İsviçre’de, Suudi Arabistan’da, Yunanistan’da, Avusturya’da, Hollanda’da, Amerika’da, Almanya’da, İngiltere’de boşanan çiftler adına alınan boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanı kararının tanınması yapılmaktadır. Tanıma tenfiz davası açılmadığı takdirde Türkiye’de boşanma kararının herhangi bir hükmü yoktur. İlerleyen zamanlarda çiftler başkasıyla evlenmek istedikleri takdirde evlenemeyecektir. Bunun yanında miras paylaşımında eş mirasa pay olacak, yurt dışında verilen boşanma hükmüyle birlikte verilen nafaka, tazminat gibi sonuçlardan yararlanamayacaktır.
Yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması için açılan davadır. Tanıma davası, durum tespitine yönelik bir davadır. Yalnızca boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması isteniyorsa tanıma davası açması yeterlidir.
Tanıma davasında olduğu gibi yabancı mahkemenin vermiş olduğu kararın ülkemizde geçerli olması adına açılan bir davadır. Ancak tanıma davasından farkı vardır; icrai nitelikte olan kararlar adına tenfiz davası açılabilir. Tanıma davasında durum tespitine yönelik karar varken tenfiz davasında icrai nitelikteki kararın icraya geçmesi adına açılan bir dava türüdür. Boşanma kararı ile birlikte velayet, nafaka, tazminat gibi icrai hükümler verilmiş ve ülkemizde geçerli olması isteniyorsa tenfiz davası açılması gerekmektedir.
Tanıma tenfiz davası açmak için gerekli belgeler; – Yurt dışında boşanıldığına dair alınmış mahkeme kararı: Tanıma davası için boşanma kararı; tenfiz davası için ise velayet, nafaka, tazminat gibi icrai türdeki mahkeme kararıdır. Davayı açarken söz konusu mahkeme kararının ası sunulmalıdır. Kararın aslından kasıt ise mühürlü ve ıslak imzalı olması demektir. – Mahkeme kararının kesinleşme şerhinin aslı ya da apostil şerhi: Henüz kesinleşmeyen karara dayanarak ülkemizde tanıma tenfiz davası açılamaz. Yurt dışında verilen karara kesinleşme şerhi adı verilen ek karar alınmalıdır. Mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararı kararın verildiği gün değil, kesinleştiği tarihten itibaren hüküm oluşur, boşanma tarihi kesinleştiği tarihtir. Unutulmamalıdır ki kesinleşme şerhi dava şartıdır. – Tanıma Tenfiz Belgelerinin Çevirisi: Yabancı mahkemeden alınacak olan kararın mahkemeye sunulması için yeminli tercüman tarafından Türkçeye çevrilmesi zorunludur. Ayrıca Türkçeye çevrilen metnin noterden ya da konsolosluktan mutlaka onaylatılması gerekmektedir. – Pasaport ya da Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
Görevli mahkeme aile mahkemesidir. Yer yönünden yetkili mahkeme ise davayı açacak olan kişinin ikametgahında, ikametgahı yoksa sakin olduğu yerde açılabilir. Ancak ikamet ettiği ve sakin olduğu yer mevcut değilse Ankara, İstanbul, İzmir mahkemelerinden birinde açılabilir.
Dava takibinde avukat ile takip, davayı hızlandırabileceği gibi tanıma tenfiz davalarında da vekil tutmak dava sürecini olumlu yönde etkileyecektir. Tanıma tenfiz davalarında her iki taraf aynı vekil tutarak dava takibini gerçekleştirememektedir, her iki tarafın ayrı avukat tutması gerekmektedir. Dava sürecinin uzunluğu her iki tarafın vekil ile dosya takip ettirmesi ya da tek tarafın vekil ile takip ettirmesi değişiklik gösterecektir. Her iki taraf farklı avukata vekalet vermiş ve tanıma tenfiz davası açılmış ise mahkemenin iş yoğunluğu da gözetilerek iki ya da üç ay içerisinde işlemler tamamlanacaktır. Ancak tanıma tenfiz davasında yalnızca tek taraf avukata vekalet vermiş ise yaklaşık on iki aya kadar süreç uzamaktadır. Tek tarafın avukata vekalet vererek dosya takibinde sürecin uzamasının nedeni ise diğer eşe tebligatın çıkarılması ile ilgilidir. Tanıma tenfiz davasında, mahkeme kararı tercüme edilerek davalıya tebliğ edilecek, tebligat davalı tarafın yurt dışında olması nedeniyle uzun bir sürece denk gelecektir.
Her davada olduğu gibi tanıma tenfiz davalarını açarken belli bir miktarda avans ve harç yatırılması gerekmektedir. Boşanma kararının tanınması için açılacak olan davalarda maktu harç ödenecektir. Maktu harç, sabit olan ve bir yıl sabit olarak geçerli olan harç miktarıdır. Ancak tenfiz davalarında ise nispi harç ödenmektedir. Harçlar Kanunu tenfiz davalarında nispi harç ödenmesi gerektiğini belirtmiştir, nispi harç ise davanın değerine göre hesaplanan ve her davaya göre değişen harç miktardır.
Davalar adına en önemli husus tebligattır. İlgililere tebligatın yapılması usuli bir işlemdir. Tanıma tenfiz davalarında tebligat konusunda uygulamada sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Öncelikle tebligat, yabancı uyruklu ya da Türk vatandaşı olmasına göre değişmektedir. Türk vatandaşı olan bir kimseye, siyasi temsilcilik aracılığıyla tebligat yapılabilmektedir. Böylelikle Türk vatandaşı olan kişiye Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu tarafından yapılabilecektir. İlgili kişiye gerekli bildirim ise siyasi temsilciliğin görevlendireceği bir memur tarafından yapılacaktır. Bildirim içerisinde, tebligatın konusu ile otuz gün içerisinde başvurunun yapılmaması halinde tebliğin yapılmış olacağı ihtarı belirtilir. Diğer bir husus ve en önemli sorun yabancı uyruklu kişilere yapılacak olan tebligattır. Yabancı uyruklu kişilere tebligat, Adalet Bakanlığı aracılığıyla yapılmaktadır. Duruşma gününü bildirir tebligat, üç ay önceden gönderilmesi gerekmektedir.
Avukat aracılığıyla dava yürütülüyorsa tanıma tenfiz davası için Türkiye’ye gelme zorunluluğu bulunmamaktadır, duruşmaya katılım zorunluluğu yoktur. Vekiller aracılığıyla takip ettirilmesi halinde davacının özellikle katılma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Öncelikle onayın tanımını yaparsak onay, yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma ilamının hangi merciden verildiğini belirten işleme denilmektedir. Apostil ise Lahey Anlaşması’nı imzalayan ülkelerin birinde düzenlenen resmi belgelerin diğer ülkede ibrazını gerçekleştirebilmesini sağlar. Daha doğru deyişle bir ülkede resmi evrakın diğer ülkede yasal olarak kullanımını sağlar. Resmi belgedeki kararı hangi ülke verdiyse apostil o ülkeden alınır.
– Valilik,
– Kaymakamlık,
– Adli belgeler için ağır ceza mahkemesi başkanlıkları,
– Adli belge için o yerde ağır ceza mahkemesi başkanlığı yoksa adliye Encümeni ya da Adalet Komisyonu Başkanlıkları.
Tanıma tenfiz davası ile yurt dışında boşanan çiftlerin kararının tanıması tenfizi Türkiye’de ancak yargı makamı ile mümkündür. Ancak yurt dışında verilen boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanına dair kararlar adına yeni bir düzenleme ile yargı makamlarında tanıma ve tenfizinin önüne geçilmiştir. Yeni düzenleme, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’na 17/04/2017 tarihli 690 sayılı KHK ile eklenen 27/A maddesi ile mümkündür. Yabancı mahkeme kararının, yurt içindeki yetkili nüfus kütüğüne tescil edilmesi imkanı tanınmıştır. İlgili kanun gereği, eski eşiniz konsolosluğa gelmez ise, boşanma için yine Türkiye’de tanıma tenfiz davası açmak gerekecektir. Yeni düzenleme ile tanıma tenfizin dava açmadan yapılması gerekenler; – Öncelikle yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma, ayrılık ya da evliliğin butlanına ilişkin bir kararın olması gerekmektedir. Ayrıca bu karar kesinleşmelidir. – Taraflardan birisinin başvurusu yeterli olmayıp her iki tarafın katılımı ile mümkündür. – Diğer önemli husus ise tanıma tenfize konu edilecek olan karar, Türkiye’de bulunan yargı düzenine aykırı bir karar olmamalıdır. Kararın nüfusa işletilmesi için gerekli belgeler ise; – Nüfus kütüğüne yabancı mahkeme tarafından verilen kararın tescil talebini içerir dilekçe – Yabancı mahkeme kararının aslı, onaylı örneği – Yabancı mahkeme kararının noter ya da konsolosluk onaylı tercümesi, – Yabancı mahkeme kararının kesinleştiğine dair onanmış belge, – Onanmış belgenin onaylı tercümesi. Bütün bu şartların bulunması halinde, ilgili kişiler birlikte yetkili nüfus müdürlüğüne tescil için talepte bulunabilecektir. Söz konusu uygulamaya dair yönetmelik, yayımlanmamıştır. Uygulamada halen geçerli olan tanıma tenfiz davasının açılmasıdır. Taraflardan birinin ölümü halinde tanıma tenfizin idari makamca tanınması konusunda düzenlemede bir açıklık bulunmamaktadır. Bu nedenle taraflardan birisinin ölümü halinde, tanıma tenfiz davası açmak gerekecektir.
İSTANBUL ( ). AİLE MAHKEMESİ
TENFİZ VE TANIMA İSTEYEN : Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres
KARŞI TARAF: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
KONU: Tanıma ve tenfiz talebidir.
AÇIKLAMALAR:
1-) Taraflar …/…/… tarihinde evlenmiş olup, müvekkil karşı taraf olan eşinden Almanya … Mahkemesi’nin …/…/… tarih ve … Dosya numarası ile boşanmıştır. İlgili mahkemenin kararı …/…/… tarihinde kesinleşmiştir.
2-) İlgili yabancı mahkeme kararının Türkiye’de geçerli olması adına mahkemeniz tarafından yabancı mahkeme kararının tenfiz ve tanınmasını talep etmekteyiz.
HUKUKİ SEBEPLER: MÖHUK, HMK, TMK ve ilgili her türlü mevzuat.
HUKUKİ DELİLLER: Yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararının onaylı örneği, onaylı tercümesi, nüfus kayıt örneği ve ilgili her türlü yasal delil.
SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle; yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de de geçerli olabilmesi için mahkeme tarafından tenfiz ve tanınmasına karar verilmesini saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Ad Soyad
İmza
EKLER:
1-) Yabancı mahkeme kararının onaylı örneği
2-) Yabancı mahkeme kararının onaylı tercümesi
3-) Aile nüfus kayıt örneği
4-) Vekaletname örneği
İSTANBUL ( ). AİLE MAHKEMESİNE DOSYA NO: …/… Esas
CEVAP VEREN DAVALI: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres
DAVACI: Ad Soyad
KONU: Almanya … Mahkemesi’nin …/…/… tarih … dava numaralı boşanma kararının tanınması ve tenfizine dair açılan davayı kabul edildiğine dair beyanımızın bildirilmesinden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
1-) Yukarıda esas numarası belirtilen dosya üzerinden görülmekte olan dava kabul edilmektedir. Tarafların yabancı mahkemede almış olduğu boşanma kararı Almanya … Mahkemesinin … tarihli … dosya üzerinden verilmiştir. Bu nedenle boşanma ilamının tanınması ve tenfizinin talep etme zorunluluğu doğmuştur.
SONUÇ ve İSTEM : Yukarıda açıklanan nedenlerle, ilgili yabancı mahkeme tarafından verilen kararın mahkemeniz tarafından Türkiye’de tanıma ve tenfizine karar verilmesini saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
Davalı Vekili
Av. Ad Soyad
İmza
Dava, davacı erkek tarafından açılmış ve … İlçe Mahkemesi’nin tarafların evliliğinin hükümsüz olduğuna karar verdiği kararın tanınmasına dair talepte bulunmuştur. İlgili mahkemenin kararında davalı kadının para karşılığında bu evliliği yaptığı ve bu nedenle evliliğin geçersiz olduğuna dair hükümsüzlük kararı verilmiştir. Yerel mahkeme, yabancı mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık, evliliğin butlanı sebeplerinin Türk Medeni Kanunu’nda sayıldığı ve nedenler arasında vatandaşlık elde etme amacıyla yapılan evliliğin bulunmadığı nedeniyle davanın reddine karar vermiştir. Karara karşılık verilen ret kararının gerekçesinde ise kamu düzenine aykırılık belirtmiştir. Yabancı mahkeme kararının tanınması ya da tenfizi için kararın kamu düzenine aykırılık teşkil etmemesi gerekmektedir. Ancak Yargıtay tarafından yerel mahkemenin vermiş olduğu karar incelenmiş ve karara karşılık bozma kararı verilmiştir. Kamu düzenine aykırılık, açıkça Anayasa ile düzenlenen temel hak ve hürriyetlere, asil yargılanma ve savunma hakkında genel ahlaka, milletlerarası hukukta kabul edilen temel ilkelere aykırılık oluşturması halinde olacağını belirtmiştir. Yalnız mahkemeye konu olan dosyada kamu düzenine aykırılık bulunmamaktadır. Bu nedenle Yargıtay ilgili mahkemenin kararının bozulmasına karar vermiştir. _(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/6175 Esas, 2018/769 Karar)_
Dava, davacı erkek tarafından açılmış ve yabancı mahkeme tarafından verilen kararın tanınmasını ve tenfizini talep etmiştir. Ancak mahkeme, ilk kararı ile davayı reddetmiştir. Dava, davacı erkek tarafından temyiz edilmiştir. Yargıtay, temyiz üzerine yabancı mahkeme kararı ile … Başkonsolosluğu tarafından verilen çevirmen onaylı belgenin hangi yabancı mahkeme kararına ait olduğu anlaşılmadığından, yabancı mahkeme kararında yer alan apostilin Türkçe tercümesinde hangi ilama ait olduğu anlaşılamadığından eksikliğin giderilmesi adına hüküm kurulmuştur. Yargıtayın vermiş olduğu bozma ilamı üzerine, mahkeme davacı vekiline eksik evrak sunulması adına süre vermiştir. Bu belgeler, davacı vekilli tarafından dosyaya sunulmuştur. Ancak yerel mahkeme, evrak sonunda yine hangi ilama ait olduğu belli olmayan ilam ve Türkçe çevirisi olmayan bir apostil fotokopisi eklendiğini belirterek davanın reddine kararı vermiştir. Yargıtay, dosya incelemesinde, bozma öncesi sunulan yabancı mahkeme ilamı ve onaylı tercümesinin örtüştüğü ve tanımladığını tespit etmiştir. Bu durumda eksikliklerin tamamlanması ile mahkeme tarafından verilen karara karşılık bozma kararı verilmiştir. _(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/5898 Esas, 2018/7699 Karar)_
Tanıma ve tenfiz davasına ilişkin yerel mahkemenin kararına ilişkin temyiz yoluna başvurulmuştur. Bunun yanında tanıma ve tenfiz davası adına yapılan temyiz başvurusunda duruşma talep edilmiştir. Yargıtay, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’na göre davaların Yagıtayda duruşmalı olarak inceleneceğine ilişkin hüküm bulunmadığından duruşma isteminin reddine kararını vermiştir. _(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/7108 Esas, 2018/7712 Karar)_
Davada ödenmesi gereken harçlar, Harçlar Kanunu’nda Yargı Harçları başlığı altında düzenlenmiştir. Yargıtay içtihatlarına göre tenfiz davaları tespit davası niteliğinde olduğundan maktu harç ödenmesi gerektiği belirtilmiştir. Değeri para ile ölçülebilen davalarda harç, nispi harçtır.
Yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması için açılan davadır. Tanıma davası, aile mahkemesinde görülmektedir. Aile mahkemesinde açılacak olan tanıma davasında, boşanma kararının tanınmasına ilişkin bir tespitte bulunmaktadır.
Yabancı mahkeme tarafından icrai nitelikteki kararların tanınması için açılan davadır. Boşanma kararı yanında velayet, nafaka, tazminat gibi icrai hükümlerin tanınması için davalar tenfiz davalarıdır. Tanıma davasından farkı icrai nitelikteki kararların tanınması için açılan dava olmasıdır.
Dava dilekçesi hukuka uygun, tam ve eksiksiz olmalıdır. Yabancı mahkeme tarafından verilen kararının tanınmasını istediğine dair beyanını belirtmelidir. Dava dilekçesinde tanınması istenildiği mahkeme kararının onaylı örneği, onaylı tercümesi de eklenmelidir.
Görevli mahkeme aile mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise davayı açacak olan kişinin ikametgahıdır. Davacının ikametgahı yoksa sakin olduğu yerde dava açabilir. İkamet ettiği ve sakin olduğu yer yoksa Ankara, İstanbul ya da İzmir mahkemelerinde dava açılabilecektir.
Bir davanın ne kadar sürdüğü mahkemenin iş yoğunluğu, delilin toplanması ve adli tatil sürecine göre etkilenmektedir. Tanıma tenfiz davasının iki ya da üç ay kadar sürdüğü durumlar da olurken bir sene sürdüğü durumlar da olmaktadır. Dosya takibi önemlidir.
Yabancı mahkeme tarafından verilen kararın tarafları tarafından tanıma tenfiz davası açılabilir. Örneğin; yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının tanınma davasını hakkında boşanma kararı verilen eşlerden birisi tarafından davanın açılması gerekmektedir.
Her iki davada yabancı mahkemenin vermiş olduğu kararın tanınması istenir. Ancak tanıma davasında boşanma kararının tanınması için açılan dava iken tenfiz davasında icrai nitelikte olan karar için dava açılabilir. Örneğin; nafaka, tazminat, velayet gibi icrai hükümlerin geçerli olması için tenfiz davasının açılması gerekmektedir.
Tanıma tenfiz davaları tarafsız – hasımsız davalar değildir. Bu nedenle yabancı mahkeme tarafından verilen kararın tanınmasını isteyen kişi, yabancı mahkemede kararın diğer muhatabını da davalı göstererek dava açabilir. Dava açıldıktan sonra dava dilekçesi davalıya tebliğ edilecektir.
Türkiye Barolar Birliği tarafından her yıl Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi yayınlanmaktadır. Bir avukat, vekalet sunacağı davada asgari ücret tarifesinin altında bir vekalet ücreti belirleyemez. Tanıma tenfiz davasında avukatlık ücreti, asgari ücret tarifesi üzerinde belirlenebilir.
